System kompleksowej oceny
W badaniach prowadzonych w 2024 roku, oceniono wpływ na środowisko, metodą oceny cyklu życia (Life Cycle Assessment - LCA), uprawy lnu oraz wybranych procesów technologicznych takich, jak przerób słomy surowej oraz roszonej, na włókno dekortykowane, jednopostaciowe, trzepane i czesane lnu. Ocenę emisji gazów cieplarnianych przeprowadzono w oparciu o analizę śladu węglowego (Carbon footprint - CF) na podstawie danych wejściowych i wyjściowych zastosowanych do oceny cyklu życia LCA.
Analiza LCA i CF została przeprowadzona przy użyciu danych zebranych od rolników oraz Zakładów Doświadczalnych Instytutu oraz badań własnych Instytutu.
Do obliczeń wykorzystano oprogramowanie SimaPro Analyst 9.5.0.2.
Zakres danych
Uprawa lnu:
- Nasiona kwalifikowane i przemysłowe
Zestaw danych przedstawia produkcję 1 kg nasion lnianych.
Zbiór danych rolniczych obejmuje przygotowanie gleby (orka zimowa, włókowanie, nawożenie przedsiewne 60 kg N, 70 kg P i 90 kg/ha), wysiew nasion lnianych 60kg/ha, opryskiwanie herbicydami (po wschodach 3kg/ha, następnie 1,5kg/ha), zbiór nasion kombajnem zbożowym, doczyszczanie i suszenie nasion, pakowanie w worki po 20kg (nasiona kwalifikowane), worki BigBag 500kg (nasiona przemysłowe), a kończy się utylizacją nasion.
- Włókno
Zestaw danych przedstawia produkcję 1 kg słomy lnianej, surowej.
Zbiór danych rolniczych obejmuje przygotowanie gleby (orka zimowa, włókowanie, nawożenie przedsiewne 60 kg N, 70 kg P i 120 kg/ha), wysiew nasion 130kg/ha, opryskiwanie herbicydami (po wschodach 3 dm3/ha, następnie 1,5 dm3/ha), zbiór słomy wyrywaczką i odziarniarką Deeportere, belowanie i załadunek słomy, transport do Zakładu Doświadczalnego, a kończy się utylizacją słomy.
Przerób słomy, surowej:
- Włókno dekortykowane
Zestaw danych przedstawia produkcję:
- 1 kg włókna dekortykowanego
- 1 kg paździerzy
Zbiór danych obejmuje uprawę lnu na włókno, przerób słomy na dekortykatorze, a kończy się utylizacją produktu końcowego.
- Włókno jednopostaciowe (pakuły)
Zestaw danych przedstawia produkcję:
- 1 kg włókna jednopostaciowego
- 1 kg paździerzy
Zbiór danych obejmuje uprawę lnu na włókno, przerób na pakularce, a kończy się utylizacją produktu końcowego.
Przerób słomy, roszonej:
- Włókno roszone, jednopostaciowe (pakuły)
Zestaw danych przedstawia produkcję:
- 1 kg włókna jednopostaciowego
- 1 kg paździerzy
Zbiór danych obejmuje uprawę lnu na włókno, zbiór słomy, roszenie na polu, belowanie i załadunek słomy roszonej, transport do Zakładu Doświadczalnego, przerób słomy roszonej na pakularce, a kończy się utylizacją produktu końcowego.
- Włókno roszone, trzepane
Zestaw danych przedstawia produkcję:
- 1 kg włókna długiego, trzepanego
- 1 kg włókna krótkiego, trzepanego
- 1 kg paździerzy
Zbiór danych obejmuje uprawę lnu na włókno, zbiór słomy, roszenie na polu, belowanie i załadunek słomy roszonej, transport do Zakładu Doświadczalnego, przerób słomy roszonej na turbinie międląco-trzepiącej Deeportere, a kończy się utylizacją produktu końcowego.
- Włókno roszone, czesane
Zestaw danych przedstawia produkcję:
- 1 kg włókna długiego, czesanego
- 1 kg włókna krótkiego,czesanego
Zbiór danych obejmuje uprawę lnu na włókno, zbiór słomy, roszenie na polu, belowanie i załadunek słomy roszonej, transport do Zakładu Doświadczalnego, przerób słomy roszonej na turbinie międląco-trzepiącej Deeportere, przerób włókna długiego trzepanego na czesarce, a kończy się utylizacją produktu końcowego.
Wytworzenie 1 kg produktu uzyskanego z upraw oraz wybranych procesów technologicznych lnu generuje obciążenia środowiskowe przedstawione na rysunku 1.
Porównanie upraw lnu oraz wybranych procesów technologicznych pod kątem 3 kategorii szkód środowiskowych, tj. Życie ludzkie, Jakość ekosystemu, Zużycie surowców, przedstawiono na rysunkach 2, 4 i 6, w ujęciu procentowym.
Porównanie upraw oraz wybranych procesów technologicznych lnu pod kątem 22 kategorii wpływu na środowisko, tj. Globalne ocieplenie, Zdrowie człowieka; Globalne ocieplenie, ekosystemy lądowe; Globalne ocieplenie, ekosystemy słodkowodne; Zubożenie warstwy ozonowej w stratosferze; Promieniowanie jonizujące; Powstawanie ozonu, zdrowie człowieka; Tworzenie się drobnego pyłu zawieszonego; Tworzenie się ozonu, ekosystemy lądowe; Zakwaszenie środowiska lądowego; Eutrofizacja wód słodkich; Eutrofizacja wód morskich; Ekotoksyczność lądowa; Ekotoksyczność słodkowodna; Ekotoksyczność morska; Toksyczność rakotwórcza dla ludzi; Toksyczność nierakotwórcza dla ludzi; Użytkowanie gruntów; Niedobór zasobów mineralnych; Niedobór zasobów kopalnych; Zużycie wody, zdrowie człowieka; Zużycie wody, ekosystem lądowy; Zużycie wody, ekosystemy wodne, przedstawiono na rysunkach 3, 5 i 7 w ujęciu procentowym.
Wytworzenie 1 kg produktu uzyskanego z upraw oraz wybranych procesów technologicznych lnu generuje ślad węglowy przedstawiony na rysunku 8.
Rysunek 2. Porównanie upraw lnu na nasiona kwalifikowane i przemysłowe oraz na włókno pod kątem 3 kategorii szkody
Rysunek 3. Porównanie upraw lnu na nasiona kwalifikowane i przemysłowe oraz na włókno pod kątem 22 kategorii wpływu na środowisko
Rysunek 4. Porównanie przerobu słomy lnianej surowej na dekortykatorze i pakularce pod kątem 3 kategorii szkody
Rysunek 5. Porównanie przerobu słomy lnianej surowej na dekortykatorze i pakularce pod kątem 22 kategorii wpływu na środowisko
Rysunek 6. Porównanie przerobu słomy lnianej roszonej na dekortykatorze i pakularce pod kątem 3 kategorii szkody
Rysunek 7. Porównanie przerobu słomy lnianej roszonej na dekortykatorze i pakularce pod kątem 22 kategorii wpływu na środowisko
Rysunek 8. Emisja gazów cieplarnianych (CF) w zależności od uprawy i technologii przerobu lnu