Przetwórstwo

Przetwórstwo roślin włóknistych łykowych

Możliwości technologiczne przetwarzania krótkiego i długiego włókna lnu i konopi

Przetwórstwo zarówno lnu jak i konopi wykorzystuje podobne łańcuchy technologiczne, procesy przetwórcze obu roślin można prowadzić z wykorzystaniem tego samego parku maszynowego, konieczne jest jedynie przystosowanie ustawień elementów roboczych maszyn lniarskich do trudniejszej w przerobie słomy i włókna konopnego.
Żeby ocenić potencjał przetwórczy dla roślin włóknistych, należy przeprowadzić wielopoziomową inwentaryzację infrastruktury niezbędnej do wydobycia włókna z łodyg, jak i przetworzenia wydobytego włókna w przędze o jakości odpowiedniej dla kierunku aplikacji.

Szczegółowe etapy przetwarzania lnu/konopi przeznaczonych włókno długie na cele tekstylne. Włókna krótkie powstałe w procesach trzepania i czesania są produktem ubocznym stanowiącym cenny surowiec włókienniczy zarówno do celów tekstylnych jak i technicznych.

Niestety w Polsce są wyraźne braki w infrastrukturze niezbędnej do wydobycia włókna oraz wstępnego przerobu jak również w dalszym etapie, tzn. w infrastrukturze umożliwiającej prowadzenie ciągu procesów przędzalniczych. Przeprowadzona inwentaryzacja wskazała, że wydobycie długiego włókna konopnego możliwe jest w Zakładzie Doświadczalnym IWNiRZ PIB Lenkon w Stęszewie, który posiada urządzenie do cięcia łodyg oraz turbinę międląco-trzepiącą. Firmy wymienione w tabeli 1 posiadają małogabarytowe urządzenia, które nie gwarantują przemysłowego wytworzenia wysokiej jakości włókna długiego, ale mogą produkować włókno krótkie bądź jednopostaciowe.

Tabela 1. Lista firm polskich specjalizujących się we wstępnym przerobie słomy lnianej bądź konopnej

Firma	Miejscowość/rejon	Rodzaj surowca	Maszyny
Lenkon	Stęszew - wielkopolska	len / konopie	turbina, pakularka, dekortykator
Ekotex	Kowalowice - opolskie	len	pakularka, agregat do produkcji kotoniny
Green Farms	Hrubieszów - lubelskie	konopie	turbina, pakularka
Podlaskie Konopie	Dobrzyniówka - Podlasie	konopie	pakularka
Rolnik Przemysław Babyński	Malbork - elbląskie	len	małogabarytowa turbina , pakularka
Berian	Kościeliszki - elbląskie	len	pakularka
Armix	Turobin- lubelskie	len	małogabarytowa turbina, pakularka
Rolnik Krystyna Tuchman	Targowisko - lubelskie	len	pakularka
Grupa Vox	Wałcz- zachodniopomorskie	konopie	pakularka, małogabarytowa turbina
Rolnik Jan Jaworski	Huta Turobińska - lubelskie	len	małogabarytowa turbina, pakularka
Rolnik Batorski	Turobin- lubelskie	len	małogabarytowa turbina, pakularka

W Polsce nie istnieje krajowa przędzalnia posiadająca park maszynowy umożliwiający wytwarzanie wysokiej jakości przędzy konopnej z włókna długiego.

Lista firm produkujących przędze z włókien lnu i konopi,

1. Przędzalnia SAFILIN – lokalizacja: Szczytno i Miłakowo, firma francuska – produkcja wysokiej jakości przędz z włókna długiego i krótkiego systemem mokrym i suchym, specjalizująca się w przerobie lnu, posiada również możliwości przerobu konopi. SAFILIN obok włoskiej firmy LINIFICIO jest największą w Europie przędzalnią lnu.
2. Przędzalnia Lambrecht Okonek Sp. zoo, firma belgijska – lokalizacja: powiat złotowski, województwo wielkopolskie - produkcja przędz zgrzebnych z włókna krótkiego na tkaniny techniczne i meblowe,
3. MADEX - BERIAN, Malbork – przędzalnia wytwarzająca przędze zgrzebne z włókna krótkiego do zastosowań technicznych, nie odzieżowych.
4. LENKON – Zakład Doświadczalny IWNiRZ PIB – przędzenie zgrzebne sznurków lnianych i konopnych z włókna krótkiego.

Ze względów logistycznych infrastruktura niezbędna do wstępnego przerobu powinna znajdować się w pobliżu plantacji lnu i konopi.

Rys. 2. Przepływ surowca pomiędzy blokami procesów: zbioru i roszenia, wstępnego przerobu, przędzenia, tkania oraz wytwarzania tekstyliów

Z inwentaryzacji potencjału przetwórczego wynika, że możliwości przetwórcze lnu i konopi znajdują się w województwie lubelskim, elbląskim, zachodniopomorskim, opolskim i w Wielkopolsce. Jest to niewystarczające zaplecze produkcyjne do produkcji włókna konopnego na dużą skalę. Rozwiązaniem problemu mogłoby być zawiązywanie grup producenckich, które wspólnie mogłyby się starać o środki z funduszy europejskich bądź innych na budowę linii technologicznej do wstępnego przerobu. Jednocześnie oprócz produkcji włókna, grupy producenckie powinny mieć możliwość sprzedaży paździerzy na cele budownictwa ekologicznego, do wytwarzania kompozytów, a niewykorzystane odpady zużyć do wytwarzania peletu na cele grzewcze, lub poddać kompostowaniu na cele nawozowe.
W przypadku upraw lnu i konopi z przeznaczeniem na nasiona, pozostała po odziarnianiu biomasa może być wykorzystana w biogazowniach do celów energetycznych.

Modelowy łańcuch wartości produkcji włókna lnianego i konopnego

Modelowy łańcuch wartości z ilościowym i jakościowym opisem poszczególnych ogniw przedstawiono schematycznie na Rysunku 6. Wynika z niego, że z jednej tony słomy lnianej bądź knpnej można uzyskać 140 kg nasion, ok. 670 kg odziarnionej słomy oraz 190kg plewów i zanieczyszczeń. Ze słomy można uzyskać ok 375kg paździerzy – cennego surowca wykorzystywanego do wytwarzania materiałów budowlanych i kompozytów oraz 55 kg długiego włókna trzepanego i 70kg włókna krótkiego. Technologie przetwarzania słomy oraz włókna lnu i konopi są technologiami bezodpadowymi, ponieważ każdy produkt uboczny i odpad staje się surowcem do wykorzystania w zakresie adekwatnym do jego parametrów. Ostateczne odpady nie znajdujące zastosowań do wytwarzania bioproduktów, mogą być kompostowane i wykorzystywane do nawożenia gleby.

Modelowy łańcuch wartości dla technologii produkcji włókna trzepanego ze słomy lnianej i konopnej

 

 

Linia technologiczna do rozklejania włókien 

 

 

 

Łańcuch wartości dla przetwarzania roślin włóknistych